Przenośniki taśmowe

I. Wstęp. 1

II. Przenośniki taśmowe – klasyfikacja. 1

III. Zalety i wady przenośników taśmowych. 3

IV. Budowa przenośników taśmowych. 4

1. Przenośniki taśmowe typu PTG.. 4

2. Przenośniki typu Gwarek-800 i Gwarek-1000. 8

3. Przenośniki taśmowe typu Gwarek-1200 i Gwarek-1400. 9

V. Obsługa i konserwacja przenośników taśmowych. 9

VI. Wybrane przepisy dotyczące transportu przenośnikami taśmowymi i zgrzebłowymi. 11

I. Wstęp

Przenośniki taśmowe są przeznaczone głównie do odstawy zbiorczej z przodków o dużym wydobyciu. Istnieją tendencje zastępowania w niektórych przypadkach transportu kołowego przenośnikami taśmowymi łącząc nimi bezpośrednio odstawę ścianową z transportem pionowym w szybie, zwłaszcza skipowym.

W przenośniku taśmowym elementem ciągnącym jednocześnie niosącym urobek jest taśma bez końca, przesuwająca się po wałkach, zwanych krążkami, ustawionych na podporach. Taśmę wprawia w ruch bęben napędowy obracany silnikiem przez przekładnię zębatą. Wysięgnica, stanowiąca ramę z bębnem na końcu, ułatwia wyładowywanie urobku z przenośnika do wozu kopalnianego. Drugi koniec przenośnika stanowi zwrotnia z bębnem, zmieniającym kierunek ruchu taśmy. Dopuszczalne nachylenie przenośnika jest ograniczone kątem, przy którym następuje samoczynne zsuwanie się urobku po taśmie w dół przenośnika. Kąt ten zależy od rodzaju transportowanego materiału i wynosi od —14 do +18° (powierzchnia taśmy groszkowata to o kilka stopni kat większy).

II. Przenośniki taśmowe – klasyfikacja

Przenośniki taśmowe można podzielić według:

1) funkcji spełnianej przez taśmę - na przenośniki:

— o górnej taśmie nośnej,

— o dolnej taśmie nośnej;

2) kształtu taśmy nośnej — na przenośniki:

— o taśmie płaskiej,

— o taśmie korytkowej,

— o taśmie nieckowej;

3) konstrukcji elementu ciągnącego — na przenośniki:

— wyłącznie taśmowe,

— taśmowo-łańcuchowe,

— taśmowo-linowe;

4) sposobu zabudowania — na przenośniki:

— stałe (stacjonarne, montowane na dłuższy czas),

— przemieszczające się (przesuwne, przejezdne).

Przenośniki o górnej taśmie nośnej są najczęściej stosowane w górnictwie. W transporcie podziemnym stosuje się prawie wyłącznie takie przenośniki. Przenoszą one urobek (rys. 1 a) na gałęzi taśmy przesuwającej się górą, gałąź dolna natomiast jest powrotna.

Przenośniki o dolnej taśmie nośnej (rys. 1 b) nadają się do transportu urobku w niskich wyrobiskach, gdzie górną, powrotną gałąź taśmy prowadzi się pod stropem, urobek zaś przenosi się na taśmie przesuwającej się dołem.

Przenośniki o płaskiej taśmie roboczej (rys. 1 c) nadają się do wyrobisk niskich, ich wydajność jest jednak mniejsza, gdyż przekrój urobku leżącego na taśmie jest mniejszy.

Rys. 1 Schemat przenośników z taśmą nośną a — górną nieckową, b — dolną nieckową, c — płaską

Taśmę przenośnika porusza bęben taśmowy wchodzący w skład napędu przenośnika. Wielkość siły ciągnącej na obwodzie bębna napędowego zależy od kąta opasania bębna przez taśmę, współczynnika tarcia między bębnem a taśmą oraz od naciągu taśmy.

Konstruktorzy dążąc do zwiększenia siły ciągnącej taśmy doszli do następujących wniosków. Zwiększenie naciągu taśmy ograniczone jest wytrzymałością taśmy. Ograniczone jest również zwiększanie współczynnika tarcia ze względu na rodzaj współpracujących ze sobą materiałów. Pozostaje nam zwiększenie kąta opasania taśmy przez zastosowanie krążków odchylających oraz większej liczby bębnów ciągnących taśmę. Podstawowe schematy napędów bębnowych przenośników taśmowych przedstawiono na rys. 2.

Rys. 2. Schematy napędów bębnowych przenośników taśmowych
a — jednobębnowy bez wysięgnicy, b — jednobębnowy z wysięgnicą, c — dwubębnowy z wysięgnicą, d — współpraca bębna z taśmą

Obciążenie silnika napędzającego przenośnik taśmowy zależy od:

- masy poruszającej się taśmy,

- masy urobku transportowanego przenośnikiem,

- oporów ruchu przenośnika wraz z krążnikami,

- prędkości taśmy,

- kąta wzniosu lub upadu przenośnika.

III. Zalety i wady przenośników taśmowych

Do zalet należą:

— większa wydajność niż przenośników zgrzebłowych,

— mniejsza energochłonność i dzięki temu potrzebna jest mniejsza moc silników napędowych niż przy przenośnikach zgrzebłowych,

— możliwość stosowania dłuższych ciągów transportowych niż przy przenośnikach zgrzebłowych,

— łatwo dostosowania się do zmian kątów nachylenia wyrobisk transportowych.

— możliwość transportowania niektórych pomocniczych materiałów oraz przewożenia ludzi,

— spokojna i cicha pracą,

— mniejsze rozkruszanie urobku niż przy transportowaniu przenośnikiem zgrzebłowym.

Do wad należą:

— wysokie koszty inwestycyjne,

— trudny montaż i demontaż przenośnika,

— brak możliwości stosowania w wyrobiskach nieprostoliniowych,

— trudność przedłużania ciągu jednego przenośnika,

— konieczność utrzymania obok przenośnika toru lub kolei wiszącej do transportu,

— konieczność dokładnej konserwacji, zwłaszcza taśmy oraz krążników.

IV. Budowa przenośników taśmowych

Przenośniki taśmowe stosowane w podziemiach polskich kopalń można podzielić na dwie grupy:

— przenośniki do odstawy chodnikowej o konstrukcji trasy linowej np. typu PTG

— przenośniki do odstawy z ścian wydobywczych o konstrukcji trasy rurkowej (sztywnej)

Przenośniki obu grup mają podobne rozwiązania konstrukcyjne w celu uzyskania wysokiego stopnia typizacji i uniwersalności, co umożliwia łatwe dobieranie parametrów technicznych w zależności od warunków lokalnych.

Przepisy bhp wymagają, aby przenośniki taśmowe wyposażone były w czujniki ruchu i spiętrzenia, czujniki temperatury oraz wyłączniki awaryjne powodujące wyłączenie silników napędowych. Wyłączniki awaryjne przenośnika powinny mieć możliwość wyłączenia i zablokowania napędu w pozycji wyłączonej oraz powinny być rozmieszczone w odległości nie większej niż 70 m wzdłuż przenośnika. Linki wyłączników awaryjnych powinny umożliwiać ich uruchomienie poprzez pociągnięcie w dowolną stronę.

1. Przenośniki taśmowe typu PTG

Przenośniki taśmowe typu PTG są przeznaczone do odstawy urobku w wyrobiskach poziomych lub nachylonych po wzniosie do +18° i po upadzie do -14°. Symbol przenośnika np. PTG-32/800 oznacza: P - przenośnik, T - taśmowy, G - górniczy, 32 - orientacyjna moc napędu w KW, 800 - szerokość taśmy w mm. Przenośnik typu PTG składa się z zespołu napędowego z wysięgnicą, konstrukcji nośnej (trasy przenośnika), zwrotni, taśmy i wyposażenia elektrycznego.

Rys. 3. Zespół napędowy przenośnika taśmowego typu PTG

Zespół napędowy (rys. 3) ma konstrukcję jednakową dla wszystkich wielkości przenośników typu PTG, jedynie różne są wymiary w zależności od szerokości taśmy i wielkości silnika elektrycznego. Zespół składa się z głowicy napędowej z dwoma bębnami 5 i 6 o średnicach 400 mm, napędzanymi silnikiem 12 za pośrednictwem sprzęgła łańcuchowego 10, przekładni zębatej 11, sprzęgła elastycznego 13 oraz z wysięgnicy 1. Bęben 5 (bęben napędowy) napędzany jest bezpośrednio, bęben 6 (bęben pomocniczy) przez bęben 5 za pośrednictwem dwóch jednakowych kół zębatych 7 i 8. Oba bębny mają, zatem tę samą prędkość obrotową, lecz przeciwny kierunek obrotów. Sposób przewinięcia taśmy przez bębny obrazuje rysunek 2c. Sumaryczny kąt opasania wynosi 470°, co zapewnia dostatecznie dużą siłę ciągnącą taśmę. Łożyska bębnów umocowane są w blokach bocznych 15, stanowiących obudowę głowicy napędu przytwierdzoną do ramy fundamentowej napędu 16.

Na wale bębna 6 znajduje się samoczynnie działający hamulec w formie koła klinowego 9 i zapadki klinowej. Koło klinowe 9 obraca się wraz z wałem, zapadka zaś jest nieruchoma. Hamulec ten spełnia bardzo ważną rolę przy pracy przenośnika po nachyleniu w razie wyłączenia napędu. Wówczas ciężar urobku leżącego na taśmie przenośnika powoduje napór na bębny, co może spowodować obracanie ich i ściąganie taśmy. Temu zjawisku przeciwdziała zapadka blokująca koło klinowe, a tym samym bębny taśmowe.

Wysięgnica 1 umocowana jest przegubowo do ramy napędowej, zaś drugi jej koniec podwiesza się na łańcuchach do obudowy stropu na wymaganej wysokości. W podwieszonym końcu wysięgnicy umocowany jest obrotowo bęben zrzutowy 2 o średnicy 300 mm, na którym następuje zmiana kierunku ruchu taśmy i wyładowywanie urobku. Ten koniec wysięgnicy jest wyposażony w urządzenie napinające taśmę 4 za pomocą dwóch śrub przesuwających bęben. Napinanie taśmy na wysięgnicy jest tylko napinaniem pomocniczym i ma na celu regulację biegu taśmy. Zasadniczego napinania taśmy dokonuje się na zwrotni przenośnika taśmowego. Na wysięgnicy umocowane są również dwa zestawy krążników górnych nadające taśmie kształt nieckowy oraz urządzenie do czyszczenia taśmy, tzw. skrobak 3. Skrobaki umieszczone są skośnie przed bębnami napędowym i zwrotnym, zeskrobując przylepiony do niej wilgotny miał i zsypują go na bok.

Zespół napędowy jest umocowany do sztywnej ramy 16 wykonanej z ceowników, przytwierdzonej na stałe do podłoża lub rozpartej stojakami między stropem i spągiem. Dzięki symetrii konstrukcji ramy możliwe jest zamontowanie silnika i przekładni po prawej lub lewej stronie przenośnika. Rysunek 4 i 5 przedstawia fotografie zespołu napędowego z wyszczególnieniem poszczególnych elementów.

Rys. 4. Zespół napędowy przenośnika taśmowego typu PTG od strony przesypu

Rys. 5. Zespół napędowy przenośnika taśmowego typu PTG od strony konstrukcji nośnej

Konstrukcja nośna przenośnika może być sztywna wykonana z rur lub kątowników lub linowa wykonana z lin stalowych podwieszonych łańcuchami do obudowy. Do konstrukcji przymocowane są kozły, w których osadzone są krążniki, po których porusza się taśma dolna i górna. Całość nazywamy trasą przenośnika (rys 6).

Rys. 6. Trasa przenośnika taśmowego

Istnieje kilka rozwiązań konstrukcyjnych kozłów w zależności od producenta. Jedno z rozwiązań przedstawiono na rysunku 7.

Rys. 7. Kozioł z krążnikami z konstrukcji nośnej przenośnika taśmowego

Zwrotnia służy do zmiany kierunku ruchu taśmy oraz do jej naprężania (rys 8). Obudowa zwrotni wykonana jest z blach z przyspawanymi u dołu płozami ułatwiającymi jej przesuwanie.

W blachach bocznych obudowy osadzone są łożyska osi bębna zwrotni. Zwrotnia, podobnie jak zespół napędowy, wyposażona jest w pługowy skrobak. Do ścian bocznych obudowy zwrotni przytwierdzone są ogniwa stalowe, do których zaczepia się łańcuch naprężnika i kotwiczenia zwrotni. Naprężnik składa się z łańcucha do naprężania ze śrubą rzymską, łańcucha roboczego podciągającego zwrotnię. Naprężanie łańcucha roboczego powoduje podciąganie zwrotni, a tym samym naprężanie taśmy przenośnika. Podciąganie zwrotni umożliwia zabudowany przy zwrotni człon wyrównawczy konstrukcji nośnej, który może być teleskopowo rozsuwany lub skracany. Człon ten ma blachy osłonowe, chroniące taśmę dolną przed zanieczyszczeniem.

Rys. 8. Zwrotnia przenośnika PTG

Przenośniki taśmowe typu PTGM są zmodernizowaną odmianą przenośników typu PTG. Przenośnik typu PTGM wyposażony jest w zespół napędowy z silnikiem umieszczonym pod wysięgnikiem. Umożliwiło to skonstruowanie bardziej zwartego napędu. Poza tym przenośnik wyposażono w pętlicowy zasobnik taśmy.

2. Przenośniki typu Gwarek-800 i Gwarek-1000

Przenośniki typu Gwarek-800 i Gwarek-1000 są przenośnikami taśmowymi o większej wydajności i nowocześniejszej budowie w porównaniu z przenośnikami typu PTG. Liczby 800 i 1000 oznaczają szerokość taśmy w milimetrach.

Przenośnik składa się z następujących zespołów:

— zespołu napędowego z wysięgnicą,

— konstrukcji nośnej,

— zwrotni,

— pętlicowego zasobnika taśmy,

— stacji napinającej,

— wyposażenia elektrycznego.

Rys. 9. Zespół napędowy przenośnika taśmowego typu GWAREK

Zespół napędowy Taśmę przesuwają dwa bębny napędowe 1, przy czym każdy bęben napędzany jest osobnym silnikiem elektrycznym 6 za pośrednictwem sprzęgła hydraulicznego 4, przekładni zębatej 2 i sprzęgła zębatego 3. Bębny napędowe nie są tu, zatem ze sobą sprzężone jak w przenośniku typu PTG.

Sprzęgła hydrauliczne powodują łagodny rozruch przenośnika, zabezpieczają silniki przed przeciążeniem i umożliwiają równomierne obciążenie obu silników przez odpowiednie napełnienie sprzęgieł olejem. Indywidualne napędzanie obu bębnów za pośrednictwem sprzęgieł hydraulicznych pozwala na uniknięcie nieprawidłowego naprężania odcinka taśmy znajdującego się między bębnami. Tarczę sprzęgła zaciska hamulec szczękowy sterowany zwalniakiem elektromagnetycznym 5. Zwalniak luzuje sprzęgło tylko wówczas, gdy do silnika dopływa prąd elektryczny. W razie wyłączenia silnika lub zaniku napięcia w sieci zasilającej następuje zahamowanie napędu.

Zastosowano przekładnię trójstopniową z możliwością osiągania czterech różnych prędkości taśmy. Przekładnia jest symetryczna, dzięki czemu można ją zabudować po prawej lub lewej stornie przenośnika.

Bęben napędowy obracany jest za pośrednictwem sprzęgła zębatego, którego koło zębate o uzębieniu zewnętrznym jest osadzone na wale przekładni zębatej, koło zaś o uzębieniu wewnętrznym osadzone jest w bębnie. Bęben z jednej strony podparty jest na kołnierzu środkującym wewnętrznej części sprzęgła zębatego, z drugiej natomiast — na czopie osi. Jeżeli przewiduje się małe obciążenie napędu, to można stosować tylko napęd pojedynczy.

Bęben napędowy jest wyposażony w urządzenie przeciwpożarowe, którego zadaniem jest wyłączenie silników napędowych w razie nadmiernego wzrostu temperatury płaszcza bębna wskutek wystąpienia poślizgu taśmy na bębnie. Jest to urządzenie teleskopowe, zamknięte od góry korkiem 5 z topikiem wpuszczonym w płaszcz bębna. Pod wpływem zwiększonej temperatury następuje wytopienie korka i zadziałanie układu mechaniczno-elektrycznego wyłączającego silniki napędowe.

Pętlicowy zasobnik taśmy, zwany w skrócie pętlicą, umożliwia bezstopniowe wydłużanie przenośnika do 50 m bez potrzeby stosowania kłopotliwego wstawiania lub wycinania krótkich odcinków taśmy. Głównymi elementami pętlicy jest bęben stały oraz bęben przesuwny, umocowany w zwrotnicy zasobnika pętlicowego. Konstrukcja nośna zasobnika składa się z segmentów powtarzalnych, umożliwiających dowolne dobieranie jego długości od 12 do 50 m. Zwrotnia pętlicy z bębnem jest zaopatrzona w cztery koła jezdne ustawione na torze.

3. Przenośniki taśmowe typu Gwarek-1200 i Gwarek-1400

Przenośniki taśmowe typu Gwarek-1200 i Gwarek-1400 są przeznaczone do odstawy urobku w chodnikach zbiorczych oraz na głównych drogach transportowych kopalń, przy dużej intensyfikacji wydobycia. Obie wielkości przenośników cechuje nowoczesna budowa oraz unifikacja zespołów, podzespołów i części.

Przenośnik składa się z następujących głównych zespołów: zespołu napędowego 1, pętlicowego zasobnika taśmy 2, stacji napinającej 3, zwrotni 4, konstrukcji nośnej 5, zastawek bocznych 6 przełazów 7, przystawki 8, wysięgnicy 9, zespołu sygnalizacyjnego 10, wyposażenia elektrycznego.

V. Obsługa i konserwacja przenośników taśmowych

Montaż przenośnika. Zasady montażu przenośników typu PTG, PTGM i Gwarek są takie same. Czynnością wstępną jest wytyczenie dokładnie w linii prostej miejsca w wyrobisku korytarzowym, na którym przenośnik ma być ustawiony. W zależności od warunków i typu przenośnika napęd przenośnika ustawia się na konstrukcji drewnianej lub fundamencie murowanym. Po ustawieniu i umocowaniu napędu przeciąga się ręcznie taśmę przez bęben zrzutowy, bębny napędowe i pętlicę oraz układa ją na spągu wzdłuż wyrobiska według uprzednio wytyczonej osi przenośnika. Następnie ustawia się i umocowuje kozły do podkładów lub podwiesza na linkach oraz ustawia i kotwiczy zwrotnię. Po założeniu krążników górnych i dolnych ściąga się oba końce taśmy i łączy ze sobą, po czym napręża się taśmę wstępnie. Połączoną taśmę napina się najpierw przez przesuwanie zwrotni, a następnie przez włączenie stacji napinającej. Po napełnieniu olejem przekładni i sprzęgieł hydraulicznych oraz uzupełnieniu smarem wszystkich punktów smarowych, skontrolowaniu prostoliniowego ułożenia taśmy i podłączeniu aparatury do sieci zasilającej wykonuje się próbne uruchomienie, uważnie obserwuje bieg taśmy i pracę poszczególnych zespołów. Jeżeli nie stwierdzi się żadnych nieprawidłowości, pozostawia się przenośnik w ruchu na biegu luzem nie przerywając dokładnych obserwacji. Po próbie ruchowej koryguje się naprężenie taśmy.

Do typowych usterek przenośników taśmowych należą:

— utrudniony rozruch przenośnika; może to być spowodowane zakleszczeniem taśmy (znaleźć miejsce zakleszczenia i usunąć je), nie napełnieniem sprzęgieł hydrokinetycznych (sprawdzić stan napełnienia i skorygować zgodnie z instrukcją dla danego typu sprzęgła), usterkami w instalacji elektrycznej lub odwrotnym kierunkiem obrotów bębnów napędowych (sprawdzić kierunki obrotów, wy konać poprawne połączenie elektryczne);

— zrywanie się taśmy na połączeniach; powodem tego może być nieprawidłowo wykonane połączenie (wulkanizację lub klejenie taśm wykonać zgodnie z instrukcjami), zastosowanie niewłaściwego typu taśmy, nadmiernie zużyta taśma w całości lub w miejscu połączenia.;

— nadmierne zużywanie się taśmy; powodem tego może być tarcie taśmy o nieobracające się krążniki (wymienić uszkodzone krążniki), brak krążników i tarcie taśmy o wsporniki lub inne elementy konstrukcji nośnej (uzupełnić brakujące krążniki, sprawdzić bieg taśmy na całej długości przenośnika) lub nalepienie miału i pyłu na bębnach napędu, pętlicy albo zwrotni (oczyścić bębny, skontrolować działanie zgarniaków);

— ślizganie się taśmy na bębnach napędowych; może to być spowodowane zbyt małym napięciem taśmy (napiąć taśmę za pomocą kołowrotu stacji napinającej) lub przedostaniem się wilgotnego miału między bębny a taśmę (oczyścić bębny i sprawdzić działanie zgarniaczy);

— nadmierne grzanie się przekładni; powodem tego może być brak oleju lub nadmierna ilość oleju w przekładni (sprawdzić ilość oleju i skorygować zgodnie z wytycznymi instrukcji dla danego typu przenośnika), zanieczyszczenie oleju w przekładni (usunąć zanieczyszczony olej, przemyć przekładnię i wlać nowy olej) albo też zużycie części przekładni (wymienić zużyte części, przy czym zużyte koła zębate wymieniać parami);

— występowanie zgrzytów w przekładni; może to być spowodowane nadmiernym zużyciem kół zębatych (wymienić koła parami), nieprawidłowym zazębianiem się kół zębatych (sprawdzić prawidłowość współpracy kół i ewentualnie wy mienić koła), wytarciem łożysk wałów w przekładni (wymienić łożyska) lub zanieczyszczeniem smaru w łożyskach (usunąć zużyty smar, przemyć łożyska benzyną i dać nowy smar);

— nadmierne grzanie się bębnów; może to być spowodowane brakiem lub zanieczyszczeniem smaru (założyć nowy smar do komór łożyskowych po uprzednim przemyciu ich), wytarciem lub uszkodzeniem łożyska (wymienić łożysko), prze chyleniem bębnów (sprawdzić poziomicą i usunąć przechylenie) lub uszkodzeniem uszczelnień labiryntowych (zdemontować uszczelnienie i wymienić na nowe).

Przed każdą zmianą roboczą przeprowadza się przegląd bieżący polegający na sprawdzeniu:

— stanu zakotwiczenia napędu i zwrotni,

— stanu naprężenia taśmy,

— stanu ogólnego taśmy (ewentualne uszkodzenia powierzchni, ocieranie obrzeżami o konstrukcję przenośnika lub obudowę),

— łatwości obracania się krążników,

— stanu skrobaków i prawidłowości ich pracy,

— stanu oczyszczenia przenośników z miału, który gromadzi się pod nim,

— prawidłowości napełnienia olejem przekładni, sprzęgieł oraz nasmarowania wszystkich punktów smarowych,

— poprawności działania instalacji elektrycznej i sygnalizacyjno-sterowniczej. Obsługa przenośnika ma za zadanie nie tylko dbać o sprawność przenośnika, lecz również o utrzymanie w odpowiednim stanie wyrobiska, w którym ustawiony jest przenośnik. W tym celu należy:

— usuwać systematycznie węgiel i miał gromadzący się w miejscach usytuowania zgarniaczy,

— sprawdzać prawidłowość biegu taśmy, obserwować stan jej krążników i usuwać krążniki, które nie obracają się lub obracają się z dużym oporem,

— dbać, aby krążniki dolne nie były zasypane miałem, obserwować i regulować zgarniacze,

— sprawdzać stan napięcia taśmy.

Zasady bezpiecznej pracy zabraniają:

— jazdy ludzi na taśmie przenośnika nieprzystosowanego do tego celu,

— naprawy przenośnika w czasie jego ruchu i nieodłączenia jego napędu z sieci elektrycznej,

— wchodzenia między taśmy w celu usuwania zakleszczonych brył urobku,

— uruchamiania przenośnika przy uszkodzonej sygnalizacji,

— transportowania taśmą ciężkich przedmiotów (np. zespołów maszynowych),

— podsypywania przy poślizgu taśmy między taśmę i bębny jakichkolwiek materiałów,

— smarowania napędu, wysięgnicy, pętlicy czy zwrotni podczas ruchu przenośnika,

— usuwania osłon ochronnych, siatek itp. z wyjątkiem zdejmowania ich do naprawy,

— wykonywania napraw połączeń elektrycznych przez osobę nieupoważnioną,

— przełączania napędu na wsteczny.

Oprócz przeglądu bieżącego przeprowadzanego przed każdą zmianą powinny być dokonywane przeglądy okresowe: miesięczny, półroczny i roczny.

Przegląd miesięczny obejmuje sprawdzenie całego przenośnika, a zwłaszcza napędu i części ruchomych, dokładną kontrolę krążników górnych i dolnych w całym ciągu przenośnika, stanu łożysk tocznych, stanu taśmy oraz zgarniaczy przy zwrotni, w pętlicy, napędzie i wysięgniku. Podczas przeglądu miesięcznego wymienia się olej oraz smaruje części zgodnie z instrukcją.

Przegląd półroczny i roczny przeprowadza się w zależności od warunków, w jakich pracuje przenośnik. Gdy warunki eksploatacyjne są trudne, wówczas, co sześć miesięcy napęd, stację napinającą i zwrotnię oraz zwrotnię pętlicy poddaje się przeglądowi warsztatowemu i ewentualnej naprawie. Gdy przenośnik pracuje w normalnych warunkach, wówczas przegląd wykonuje się, co 12 miesięcy.

Jak ważne jest przestrzeganie instrukcji stanowiskowych i przepisów bhp obrazuje poniższy film.

Film 1 Źródło- You Tube

VI. Wybrane przepisy dotyczące transportu przenośnikami taśmowymi i zgrzebłowymi.

Według: Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych (Dz. U. Nr 139, poz. 1169 oraz z 2006 r. Nr 124, poz. 863) (stan prawny: 12 sierpnia 2006 r.)

……………………………………………………….

Transport przenośnikami taśmowymi i zgrzebłowymi.

6.13.1. Elementy przenośników, takie jak: wysięgniki, stacje napędowe, sprzęgła i przekładnie, stacje napinające, stacje zwrotne, osłania się.

6.13.2. Przenośniki taśmowe w wyrobiskach pochyłych o nachyleniu ponad 5° powinny posiadać samoczynne urządzenia hamulcowe, unieruchamiające napęd po jego zatrzymaniu.

6.13.3. Wloty do zsuwni i zsypu przenośników posiadają zabezpieczenia chroniące ludzi przed wpadnięciem.

6.13.4. Konstrukcję przesypów wykonuje się z materiałów niepalnych oraz w sposób umożliwiający prawidłowy przesyp urobku z przenośnika podającego.

6.13.5. Przenośniki w miejscach, gdzie urządzone są pod nimi przejścia dla ludzi, osłania się.

6.13.6. W przypadku sterowania automatycznego lub zdalnego przenośnikiem powinno być przewidziane sterowanie lokalne, z wyłączeniem możliwości jednoczesnego sterowania różnymi sposobami.

6.13.7. Przenośnik taśmowy wyposaża się w czujniki ruchu i spiętrzenia, czujniki temperatury oraz wyłączniki awaryjne powodujące wyłączenie silników napędowych. Wyłączniki awaryjne przenośnika powinny mieć możliwość wyłączenia i zablokowania napędu w pozycji wyłączonej oraz powinny być rozmieszczone w odległości nie większej niż 70 m wzdłuż przenośnika. Linki wyłączników awaryjnych powinny umożliwiać ich uruchomienie poprzez pociągnięcie w dowolną stronę i być rozwieszone w zasięgu ręki pracownika od strony przejścia i w miejscach przebywania ludzi w czasie ruchu przenośnika.

6.13.8. Napędy, stacje zwrotne oraz trasę przenośników utrzymuje się w stałej czystości bez nagromadzonego urobku.

6.13.9. Ocenę stopnia zużycia taśmy przenośnikowej przeprowadza się na podstawie instrukcji zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

6.13.10. Przenośniki zgrzebłowe ścianowe i podścianowe instaluje się z:

1) urządzeniami służącymi do wstępnego napinania,

2) urządzeniami umożliwiającymi kotwienie lub rozparcie napędu i stacji zwrotnej.

6.13.11. Przenośniki zgrzebłowe ścianowe i podścianowe wyposaża się w urządzenia do ich przemieszczania. Do przemieszczania napędu lub trasy przenośnika powinno być przewidziane stosowanie wyłącznie urządzeń bezcięgnowych.

6.13.12. Przenośnik zgrzebłowy podścianowy powinien być wyposażony w osłony zakrywające rynnociąg na odcinku między jego zwrotnią a przenośnikiem zgrzebłowym ścianowym.

6.13.13. Przenośnik zgrzebłowy ścianowy powinien być przystosowany do współpracy z kombajnem i obudową zmechanizowaną.

6.13.14. Przenośnik zgrzebłowy ścianowy przeznaczony do pracy w wyrobiskach o nachyleniu powyżej 18° i wysokości poniżej 1,7 m powinien być wyposażony w podwyższone zastawki chroniące ludzi przed uderzeniami brył węgla.

6.14. Jazda ludzi przenośnikami taśmowymi.

6.14.1. Jazda ludzi przenośnikami taśmowymi może się odbywać na nachyleniach do 18° po wzniosie i 12° po upadzie na taśmie górnej i dolnej. Trasę przenośnika na odcinku, na którym odbywa się jazda ludzi, osłania się przed ściekającą ze stropu wodą.

6.14.2. Wyrobiska wyposaża się w łączność głośno mówiącą, a urządzenia ją realizujące instaluje się przy pomoście do wsiadania i wysiadania oraz wzdłuż trasy w odległościach nie większych niż 100 m.

6.14.3. Spąg wyrobiska, szczególnie w miejscach zabudowy pomostów i w ich pobliżu, utrzymuje się w należytej czystości. Niedopuszczalne jest składowanie w tych miejscach jakichkolwiek przedmiotów i materiałów.

6.14.4. Nominalna szerokość taśmy przenośnika powinna wynosić co najmniej 1 m, a jej wytrzymałość nominalna na rozerwanie nie może być mniejsza od 1000 kN/m szerokości.

6.14.5. Przenośnik taśmowy do jazdy ludzi wyposaża się w pomosty do wsiadania i wysiadania, których powierzchnie powinny być przystosowane do nachylenia wyrobiska i wykonane z materiałów utrudniających pośliźnięcie się.

6.14.6. Szerokość pomostów do wsiadania i wysiadania wynosi co najmniej 0,8 m. Długość pomostu do wysiadania wynosi co najmniej 10 m, natomiast do wsiadania co najmniej 2,5 m. Wysokość wolnej przestrzeni nad pomostem wynosi co najmniej 1,8 m.

6.14.7. Dla jazdy ludzi górną taśmą pomosty do wysiadania zabudowuje się w odległości odpowiadającej półtorakrotnemu wybiegowi taśmy podczas hamowania, mierzonej od osi napędu, natomiast w przypadku jazdy taśmą dolną pomosty zabudowuje się w odległości odpowiadającej półtorakrotnemu wybiegowi taśmy podczas hamowania mierzonej od osi zwrotni, jednak nie mniej niż 20 m.

6.14.8. Pomosty do wsiadania na górną taśmę zabudowuje się w odległości 10 m od osi bębna wysięgnika przenośnika podającego. Za pomostem do wysiadania, przy jeździe górną taśmą, zabudowuje się dwa wyłączniki krańcowe w kształcie uchylnych bramek, jeden w odległości 1 m od pomostu, a drugi 3 m od pomostu.

6.14.9. Element uruchamiający wyłącznik krańcowy powinien być tak zabudowany, aby odległość między taśmą a elementem wyłączającym była nie większa niż 50 mm. Element uruchamiający powinien obejmować swoim zasięgiem całą szerokość taśmy i uniemożliwiać przypadkowe przejechanie punktu krańcowego.

6.14.10. Za wyłącznikiem krańcowym pomostu do wysiadania z dolnej taśmy w odległości 12 m od końca pomostu zabudowuje się odrzutnik zabezpieczający przed przypadkowym wjazdem jadącego do zwrotni. Wysokość odrzutnika powinna wynosić 900 mm, a jego kąt ustawienia w stosunku do osi przenośnika co najmniej 50°, w stronę przejścia ludzi. W celu zabezpieczenia minimalnej odległości między odrzutnikami a taśmą dolną, która powinna wynosić co najwyżej 5 mm, w obszarze odrzutnika pod taśmą zabudowuje się rolki.

6.14.11. Przenośnik wyposaża się w sprawnie działające samoczynnie hamulce, uniemożliwiające ruch taśmy w przypadku wyłączenia napędu oraz w urządzenia umożliwiające awaryjne jego zatrzymanie, a także umożliwiające zablokowanie w pozycji włączonej urządzenia awaryjnego. Wyłączenie powinno być możliwe z każdego miejsca na trasie zarówno przez jadącego na górnej, jak i na dolnej taśmie.

6.14.12. Wyłączniki awaryjne buduje się w odległościach od 50—70 m od siebie, a sposób ich zabudowy umożliwia wyłączenie przenośnika przy pociągnięciu za linkę w każdą stronę.

6.14.13. Linka umożliwiająca wyłączenie przenośnika powinna być rozciągnięta wzdłuż pomostów do wsiadania i wysiadania. Do awaryjnego wyłączania przenośnika stosuje się cięgna elastyczne, w szczególności linki stalowe. Niedozwolone jest stosowanie drutu.

6.14.14. Za pomostem do wysiadania przy jeździe dolną taśmą przenośnika powinny być zainstalowane dwa wyłączniki krańcowe, w kształcie uchylnych bramek, w odległości 1 m i 3 m od końca pomostu. Wyłącznik krańcowy pierwszy działa w obwodzie sterowania wyłącznika przenośnika taśmowego, natomiast wyłącznik krańcowy drugi powoduje wyłączenie napięcia w stacji transformatorowej lub w wyłączniku liniowym instalacji zasilającej przenośniki. Wyłącznik krańcowy powinien być tak wykonany, aby po jego zadziałaniu nastąpiło wyłączenie przenośnika i zablokowanie układu, uniemożliwiające ponowny rozruch.

6.14.15. Ponowny rozruch przenośnika powinien być możliwy po skontrolowaniu przyczyny wyłączenia i odblokowaniu dźwigni wyłącznika krańcowego.

6.14.16. Przy pomoście do wsiadania zabudowuje się tablicę świetlną odpowiednio sprzężoną z układem sterowania przenośnika z napisem „Jazda ludzi dozwolona” i odpowiedni piktogram oraz tablicę świetlną „Jazda ludzi niedozwolona”.

6.14.17. Przenośniki taśmowe pracujące w układzie automatycznym lub sterowane w innym układzie powinny być w odpowiedni sposób przystosowane do prowadzenia jazdy ludzi poprzez przełączenie układu sterowania, sygnalizacji, blokad i innych zabezpieczeń na pracę „Jazda ludzi”.

6.14.18. Załączenie napędu przenośnika taśmowego może się odbywać tylko z jednego miejsca sterowania.

6.14.19. W przypadku rozgałęźnych ciągów przenośników pracujących w układzie automatycznym, podczas jazdy ludzi prowadzonej jednocześnie na kilku przenośnikach, każdy z nich wyposaża się w niezależnie działające wymagane w pkt 6.14.8—6.14.18 zabezpieczenia, a w rejonie wysypów pomosty do wysiadania, umożliwiające bezpieczne obejście tych węzłów.

6.14.20. Przełączenie przenośników pracujących w układzie automatycznym lub innym na sterowanie „Jazda ludzi” powinno zapewnić działanie wszystkich zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz równoczesne włączenie wszystkich dodatkowych elementów sygnalizacji i kontroli ruchu przenośników dla jazdy ludzi, a mianowicie:

1) włączenie w obwód sterowania wyłączników krańcowych bramkowych,

2) zapalenie się transparentu przy pomoście do wsiadania „Jazda ludzi dozwolona” i piktogramu,

3) zapalenie się transparentów w okolicy pomostu do wysiadania „Uwaga wysiadać” i czerwonego światła,

4) zapalenie się żółtego światła lub piktogramu podświetlanego żółtym światłem.

6.14.21. W odległości 20 m przed przednią krawędzią pomostu do wysiadania po stronie pomostu, instaluje się przy przenośniku żółte światło ostrzegawcze i piktogram (lub tylko piktogram, podświetlony żółtym światłem), a w odległości 1,5 m przed tą krawędzią światło czerwone oraz tablicę ostrzegawczą z napisem „Uwaga wysiadać”.

6.14.22. Jazda ludzi może odbywać się po przełączeniu sterowania przenośnika na jazdę ludzi i zapaleniu transparentów „Jazda ludzi dozwolona”. Podczas jazdy ludzi nie można prowadzić równocześnie ruchu innymi urządzeniami transportowymi zabudowanymi w tym wyrobisku: jeżeli urządzenia są zabudowane w wyrobisku, ich uruchomienie automatycznie blokuje się, gdy nastąpi uprawnienie przenośnika dla jazdy ludzi.

6.14.23. Podczas wsiadania i wysiadania na pomostach może przebywać tylko jedna osoba (oprócz osoby nadzorującej).

6.14.24. Odległość między jadącymi powinna wynosić co najmniej:

1) 5 m — dla prędkości taśmy do 1,6 m/s,

2) 7 m — dla prędkości taśmy od 1,6—2,5 m/s.

6.14.25. W przypadku zatrzymania przenośnika podczas jazdy ludzi, osoba dozoru sprawdza przyczynę zatrzymania i po jej usunięciu wydaje polecenie ponownego uruchomienia przenośnika.

6.14.26. Z przenośnika będącego w ruchu nie można zsiadać ani na niego wsiadać w dowolnych miejscach trasy, lecz tylko na pomostach do tego celu przeznaczonych.

6.14.27. Korzystający z przenośnika przystosowanego do jazdy ludzi powinni być przeszkoleni i poinstruowani w zakresie wsiadania i wysiadania, zachowania się na taśmie przenośnika podczas jazdy oraz sposobie zatrzymania przenośnika w przypadkach awaryjnych. Sposób postępowania powinien być określony w regulaminie jazdy ludzi przenośnikami.

6.14.28. Podczas przewozu środków strzałowych przenośnikami taśmowymi powinny być dodatkowo spełnione następujące warunki:

1) wsiadanie i wysiadanie osób przewożących środki strzałowe odbywa się po zatrzymaniu ruchu przenośnika,

2) w wyrobiskach i na przenośnikach znajdować się mogą tylko osoby zatrudnione przy przewozie środków strzałowych i obsłudze urządzeń oraz osoby dozoru ruchu nadzorujące transport,

3) osoby jadące przenośnikiem ubezpieczają naczynie zawierające środki strzałowe przed możliwością staczania się,

4) odstęp między jadącymi nie może być mniejszy niż 10 m,

5) konwojujący przewóz środków strzałowych podczas jazdy przenośnikiem na lampę oświetlenia osobistego nakłada czerwone nasadki.

6.14.29. Połączenia taśmy przeznaczonej do jazdy ludzi powinny być zgrzewane, wulkanizowane na gorąco lub klejone na zimno. Dopuszcza się stosowanie połączeń mechanicznych wyłącznie w przenośnikach taśmowych zainstalowanych wewnątrz oddziałów wydobywczych, w przenośnikach o stosunkowo krótkim okresie eksploatacji. Połączenia taśmy trwale oznacza się przez pomalowanie w celu ułatwienia ich kontroli. Wytrzymałość i trwałość połączeń powinna odpowiadać wartościom określonym w Polskiej Normie dotyczącej połączeń taśmowych i instrukcji zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

Dla osób nieznających zagadnienia z praktyki powyższe przepisy dotyczące jazdy ludzi przenośnikami taśmowymi mają być prawo niezrozumiałe. Poniższy film pomoże to zrozumieć.

Film 2 Źródło You Tube

Bibliografia:

- Korecki Z. Maszyny i urządzenia górnicze Wydawnictwo Śląsk 1985 r.

- J. Antoniak „Maszyny górnicze” Wydawnictwo „Śląsk”

- A. Janion „Maszyny i urządzenia górnicze” Wydawnictwo „Śląsk”

- Materiały własne

Zebrał i opracował: Czesław Zając 2004 r /2013r